Zakwaszacze paszowe to jedne z pierwszych dodatków stosowanych w żywieniu trzody chlewnej. Wpływają na poprawę funkcjonowania organizmu i mogą zwiększyć produkcyjność.

Nadmierne stosowanie antybiotyków zarówno w medycynie oraz produkcji zwierzęcej spowodowało wzrost liczby drobnoustrojów opornych na ich działanie. Dlatego konsekwentnie szukamy substancji żywieniowych stymulujących produkcję świń. Dodatki paszowe mogą wspomagać prawidłowy rozwój prosiąt. Najczęściej wymieniamy dodatki:

• stymulujące zwiększenie pobrania paszy przez zwierzęta;
• poprawiające stopień strawności pasz;
• podnoszące odporność i zapobiegające biegunkom;
• oraz wspierające rozwój przewodu pokarmowego prosiąt.

Zakwaszacze do pasz i inne dodatki w żywieniu świń

Wśród dodatków paszowych stosowanych w żywieniu trzody chlewnej, mających znaczenie w poprawie ich stanu zdrowia, a przyczyniających się do ograniczenia stosowania antybiotyków, znajdują się m.in:

• zakwaszacze,
• enzymy,
• drożdże,
• plazma krwi,
• makro i mikroelementy,
• zioła,
• prebiotyki, synbiotyki i probiotyki.

Zakwaszacze obniżają pH w świetle przewodu pokarmowego, stwarzając niekorzystne warunki rozwoju dla mikroorganizmów patogennych, ograniczając występowanie biegunek i śmiertelność prosiąt. Zakwaszacze to jedne z pierwszych dodatków paszowych stosowanych w żywieniu trzody chlewnej. Na większą skalę zaczęły być wykorzystywane na początku lat 90. poprzedniego stulecia, poprzez zakwaszanie treści przewodu pokarmowego (np. dodatek serwatki lub skarmianie kiszonek). Stosowanie w praktyce produkcyjnej sięga wielu lat wstecz.

Jak działają zakwaszacze paszowe?

Niskie pH umożliwia aktywację pepsynogenu do pepsyny zwiększając trawienie białek poprzez przyswajalność azotu. Zakwaszacze posiadają także właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Można stosować także kwasy, które mają właściwości prebiotyczne, albowiem wykazują również pozytywny wpływ na wielkość i kształt kosmków w nabłonku jelitowym.
Wyniki doświadczeń oraz ich wykorzystania w praktyce dowodzą, że zakwaszacze mają często pozytywny wpływ na smakowitość paszy. Można to zaobserwować dzięki znacznemu wzrostowi jej spożycia, zwiększenia tempa wzrostu prosiąt, warchlaków czy tuczników (przyrostów dziennych).

Rodzaje zakwaszaczy paszowych

Wyróżniamy dwie grupy substancji: zakwaszacze paszowe (zaliczamy tu kwasy organiczne) oraz zakwaszacze jelitowe (sole kwasów organicznych).
Kwasy to substancje aktywne, które są od wielu lat stosowanymi dodatkami paszowymi w żywieniu trzody chlewnej oraz innych gatunków zwierząt gospodarskich. W dostępnych na rynku preparatach kwasy są stosowane pojedynczo lub w mieszaninach, na nośniku stałym, organicznym lub mineralnym, albo w postaci płynnej.

Czy zakwaszacze do pasz wpływają na jej jakość?

Zakwaszenie paszy, zwłaszcza w przypadku jej dłuższego przechowywania, chroni składniki mieszanki przed rozwojem pleśni i powstawaniem mikotoksyn. Cenne jest, że obecność zakwaszacza w paszy poprawia jej smakowitość i zwiększa pobranie mieszanki przez zwierzęta. Zakwaszenie wody znacząco poprawia jej stan higieniczny. Zawsze istnieje bowiem zagrożenie, że w urządzeniach systemów żywienia i pojenia mogą być obecne patogenne bakterie np. Escherichia coli. Natomiast zakwaszenie wody pozwala na zabezpieczenie przed takim intruzem.

Skład zakwaszaczy paszowych

Kwasy organiczne stosowane w preparatach zakwaszających, to głównie kwasy karboksylowe. W żywieniu zwierząt główną rolę odgrywają głównie krótkołańcuchowe, takie jak: mrówkowy, octowy, propionowy, masłowy, mlekowy, jabłkowy, szczawiowy, cytrynowy, fumarowy i sorbowy. Kwasy octowy, masłowy i propionowy należą do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Produkowane są one w jelicie grubym ssaków przez bakterie np. z rodzaju Clostridium, Eubacterium, Fusobacterium, wskutek fermentacji niestrawionych węglowodanów.

Rola kwasów krótkołańcuchowych w organizmie świń

Kwas masłowy to wiodące źródło energii dla kolonocytów, a jego obecność wpływa pozytywnie na rozwój nabłonka jelitowego. Kwas octowy transportowany jest z okrężnicy wraz z krwią do wątroby. Jest on źródłem energii dla hepatocytów, oraz do syntezy cholesterolu i długołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Z kolei kwas propionowy jest głównym prekursorem glukogenezy w wątrobie. Zwierzęta przyswajają kwasy tłuszczowe w postaci mniejszych cząsteczek, których proces hydrolizy nie wymaga udziału wszystkich enzymów biorących udział w metabolizmie tłuszczów. W wyniku hydrolizy powstają średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe, a uzyskana w trakcie tego procesu łatwo przyswajalna energia wykorzystywana jest w procesach metabolicznych. Ponadto praktyczne zastosowanie w komponentach dla zwierząt znalazł także kwas benzoesowy, kaprylowy i kaprynowy.

Wpływ zakwaszaczy na układ pokarmowy świń

Kwasy organiczne mają właściwości zakwaszające, a miarą ich mocy jest zdolność danego kwasu do dysocjacji. Uwalniane jony wodoru obniżają pH treści układu pokarmowego, co niweluje skutki buforowania paszy w żołądku i stwarza niekorzystne warunki dla rozmnażania mikroflory chorobotwórczej. Niskie pH jest korzystne dla pożytecznej mikroflory jelitowej, która rozwija się w kwaśnym środowisku. Ponadto zakwaszenie treści jelitowej do pH 3,0–4,0 wzmaga sekrecję enzymów trawiennych, pozwala na przekształcenie pepsynogenu w pepsynę, trawiącej białka. Dodatkowo kwas solny wydzielany w żołądku działa bakteriobójczo.

Smakowitość paszy dla świń

Kwasy organiczne wpływają także na wrażenia smakowe świń. Jony pochodzące od zdysocjowanych kwasów pobudzają w jamie ustnej kanały błonowe, odpowiedzialne m.in. za odczuwanie pieczenia i bólu. Kwaśny smak związany z obecnością kwasów wykrywany jest przez komórki czuciowe rozsiane w kubkach smakowych języka. Badania dowodzą, że atrakcyjny dla świń kwaśny smak pobudzany jest przez zastosowanie kwasu cytrynowego lub winnego.

Zakwaszacze paszowe w żywieniu prosiąt

Z ekonomicznego punktu widzenia zakwaszacze są efektywne w żywieniu prosiąt. Zastosowanie tych preparatów pozwala bowiem uniknięcia głównych problemów związanych z okresem odsadzenia, który jest jednym z najbardziej krytycznych momentów w produkcji trzody chlewnej. Zakwaszenie treści przewodu pokarmowego wzmaga sekrecję enzymów trawiennych. Usprawnia to trawienie białek i innych składników odżywczych, co w pewnym zakresie przeciwdziała chorobie obrzękowej.

Wpływ zakwaszaczy na zdrowie prosiąt

Dzięki powyższym właściwościom zakwaszacze paszowe mają wpływ na strukturę nabłonka jelit, którego niezaburzony rozwój warunkuje prawidłowe wchłanianie substancji odżywczych. Efekt działania tych dodatków paszowych w przewodzie pokarmowym prosiąt można polepszyć przez zastosowanie zakwaszaczy otoczkowanych bądź mieszanin kwasów, których wspólne działanie jest silniejsze.

Jak zakwaszanie paszy wpływa na tuczniki i lochy?

Zakwaszacze paszowe niezbędne są jednak nie tylko w odchowie prosiąt. Prawidłowe pH treści pokarmowej potrzebne jest także do prawidłowego wzrostu tuczników. Ich dodatek nie tylko poprawia strawność podawanej mieszanki paszowej, lecz także korzystnie wpływa na ilość pobranej przez tuczniki paszy. W przypadku np. loch, właściwe pH przewodu pokarmowego pozwala w jakimś stopniu ograniczyć ryzyko występowania zespołu MMA.

Zakwaszacze paszowe na tak

Żywienie trzody chlewnej jest istotnym czynnikiem, wpływającym na efektywność wzrostu prosiąt, warchlaków i tuczników (wielkość przyrostów dobowych masy ciała, wykorzystanie paszy na 1 kg przyrostu masy ciała), a także ilość oraz jakość pozyskiwanego mięsa wieprzowego (procentowa zawartość mięsa w tuszy, grubość słoniny, smakowitość mięsa, wady mięsa). Zakwaszające dodatki paszowe wpływają na poprawę funkcjonowania organizmu, ich obecność w dawce pokarmowej poprawia status zdrowotny. Mogą zwiększyć produkcyjność, poprawić jakość paszy, a przez to zwiększyć rentowność produkcji.

Źródło: prof. dr hab. inż. Damian Knecht, dr inż. Anna Jankowska-Mąkosa https://www.agrofakt.pl